Στα μονοπάτια του πλανιούνται μύθοι και θρύλοι που τυλίγουν τις πλαγιές του με μια αύρα μυστηριακή. Το ψηλότερο βουνό του Μοριά στέκει αγέρωχο για να θυμίζει σε όλους ποιος είναι ο βασιλιάς της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας. Ένας τίτλος που δικαιωματικά του ανήκει αφού είναι η ψηλότερη οροσειρά της Πελοποννήσου. Η κορυφή του έχει ύψος 2.407 μέτρα ονομάζεται Προφήτης Ηλίας και αποτελεί το ψηλότερο σημείο της Πελοποννήσου, ενώ η μεγαλοπρέπεια του καλύπτει μια έκταση 2.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων μεταξύ Μεγαλόπολης, Ευρώτα και Μεσσηνίας. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της οροσειράς είναι οι πέντε κορυφές της (εξαιτίας αυτών ονομαζόταν Πενταδάκτυλος κατά τους Βυζαντινούς Χρόνους).
Με δάση κωνοφόρων, ρεματιές, πλατάνια, κρυστάλλινες πηγές και ένα πυκνό δίκτυο μονοπατιών, ο περήφανος γίγαντας σας προσκαλεί να τον διασχίσετε για να σας αποκαλύψει τους συμβολισμούς του. Για να σας ψιθυρίσει τις ιστορίες που πλέκονται στις κορυφές και στις χαράδρες του. Για να σας αποκαλύψει τα μυστικά περάσματα του και να σας ταξιδέψει νοερά ανά τους αιώνες.
Ο επιβλητικός ορεινός όγκος, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση πήρε το όνομά του από τη νύμφη Ταϋγέτη, κόρη του Άτλαντα. Η Ταϋγέτη ήταν τοπική θεότητα της οροσειράς και ανήκε στην ακολουθία της θέας Άρτεμις. Ο μύθος έχει δύο παραλλαγές. Σύμφωνα με την πρώτη, ο Λακεδαίμονας, που γεννήθηκε από τη συνεύρεση του Δία με την Ταϋγέτη και αποτέλεσε ήρωα της περιοχής, χάρισε στο βουνό το όνομα της μητέρας του. Σύμφωνα με τη δεύτερη ο Λακεδαίμονας ήταν σύζυγος της Ταϋγέτης και παιδί τους ήταν ο Ευρώτας, από τον οποίο βαφτίστηκε και το ποτάμι που εκβάλει στον Ταΰγετο.
Το μεγαλοπρεπές όρος αναφέρεται για πρώτη φορά στη Ραψωδία Ζ’ της Οδύσσειας του Ομήρου, στον στίχο 103.
Στην αρχαιότητα η ψηλότερη κορυφή του αποκαλούνταν τότε Ταλετόν. Όπως όλες οι βουνοκορφές θεωρούνταν ιερή τοποθεσία γιατί ήταν το πλησιέστερο σημείο στον ήλιο και οι άνθρωποι πίστευαν πως ήταν το πιο κατάλληλο σημείο για να εισακουστούν οι προσευχές τους προς το Θεό καλύτερα.
Αν περιμένετε μέχρι το ξημέρωμα, λίγο πριν την ανατολή του ήλιου θα ζήσετε ένα θαύμα. Η τέλεια σκιά της πυραμίδας, όπως την ονομάζουν οι ερευνητές, είναι ένα φυσικό φαινόμενο που μπορείτε να αντικρύσετε μόνο από την κορυφή του βουνού. Η σκιά του βουνού δημιουργεί όταν και ο καιρός το επιτρέπει, τα πρωϊνά, ένα ισόπλευρο τρίγωνο στον Μεσσηνιακό κόλπο. Προκαλείται από τη διάθλαση του φωτός του ηλίου που είναι έτοιμος να καλημερίσει αυτόν τον τόπο.
Σύμφωνα με έναν ακόμα μύθο ο Λυκούργος προκάλεσε να λύσουν έναν γρίφο με αντάλλαγμα το χέρι της βασιλοπούλας. Ο γρίφος ζητούσε από τους νέους να βρουν την ώρα που ανατέλλει ο ήλιος. Οι υποψήφιοι ανέβηκαν στην κορυφή του Ταΰγετου αλλά κανείς δεν έδωσε απάντηση. Όλοι εκτός από αυτόν που ταύτισε την ώρα της ανατολής με την χρονική στιγμή που παρουσιάζεται το φαινόμενο της πυραμίδας.
Στον Ταΰγετο υπάρχουν πολλές διαδρομές που οδηγούν στις κορυφές του, αλλά και παλαιά μονοπάτια, ιδανικά για ορειβάτες και πεζοπόρους, που ξεκινούν από τα χωριά στα πεδινά και φτάνουν μέχρι τους πιο απομακρυσμένους ορεινούς οικισμούς. Όσοι επιθυμούν μπορούν να ακολουθήσουν το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 ή να συνδυάσουν μια ανάβαση από την ανατολική πλευρά του Ταΰγετου με την κατάβαση από τις μεγάλες χαράδρες στις δυτικές πλαγιές (Βυρός, Ρίντομο, ρέμα Βίντολης, φαράγγι Κοσκάρακας). Δύο ή τρεις ημέρες απαιτούνται για τις διαδρομές μέχρι την κορυφή.
Οι περισσότεροι ορειβάτες προτιμούν την ανάβαση της ανατολικής πλαγιάς, της «λακωνικής». Γι’ αυτό, ξεκινούν από τη Σπάρτη με κατεύθυνση το δρόμο προς Γύθειο. Περίπου 7 χιλιόμετρα από τη Σπάρτη, μετά το χωριό Λεύκη, ο επισκέπτης πρέπει να στρίψει δεξιά φεύγοντας από την εθνική οδό, με κατεύθυνση τα χωριά Ανώγεια και Παλαιοπαναγιά• από εκεί ξεκινά ο δρόμος για τον οικισμό Τόριζα. Στο τέλος του ασφαλτωμένου δρόμου βρίσκεται η πηγή Μαγγανιάρη (υψ. 980 μέτρα) απ’ όπου και αρχίζει το κυρίως μονοπάτι προς την κορυφή του βουνού. Ύστερα από τρεις ώρες πεζοπορίας φτάνει κανείς στο ορειβατικό καταφύγιο στη θέση Βαρβάρα (1.550 μ.) όπου μπορεί να διανυκτερεύσει.
Το μονοπάτι είναι πολύ καλά σηματοδοτημένο, ιδανικό για αναβάσεις μέσα στο καλοκαίρι, καθώς διασχίζει ένα ορεινό δάσος. Κατά μήκος της διαδρομής το μονοπάτι διασταυρώνεται δύο φορές με το δασικό δρόμο που ενώνει την πηγή Μαγγανιάρη με τους Πενταυλούς. Το μονοπάτι είναι βατό, καθώς έχει μικρή κλίση, και καταλήγει στην πηγή Τρίποδας, απ’ την οποία ονομάστηκε ολόκληρη η πλαγιά. Από το σημείο αυτό γίνεται πιο απότομο, ενώ ψηλότερα συναντά το τμήμα Καταφύγιο-Λακκώματα της διαδρομής Ε4. Λίγο μετά βρίσκεται η πηγή Βαρβάρα, τελευταία πηγή πριν το ορειβατικό καταφύγιο, συνήθως χωρίς νερό τους καλοκαιρινούς μήνες. Το μονοπάτι σε κάποιο σημείο ενώνεται με ένα χωματόδρομο που φτάνει μέχρι το καταφύγιο. Η ανάβαση από την πηγή Μαγγανιάρη μέχρι το καταφύγιο έχει υψομετρική διαφορά 570 μέτρα και διαρκεί μιάμιση ώρα. Από το καταφύγιο ως την κορυφή του Προφήτη Ηλία, στα 2.407 μέτρα, απαιτούνται περίπου δυόμισι ώρες.
Υπάρχουν και άλλα μονοπάτια που καταλήγουν στην κορυφή του Ταΰγετου, με αφετηρία χωριά από τη «λακωνική» και τη «μεσσηνιακή» πλευρά του βουνού. Συμπεριλαμβανομένου και του Ε4, τρεις διαδρομές ξεκινούν από το χωριό Αναβρυτή οδηγώντας τους ορειβάτες στη μαγεία του Ταΰγετου. Έτσι, με σημείο εκκίνησης την Αναβρυτή οι επισκέπτες μπορούν να περιπλανηθούν στο περίφημο ομώνυμο φαράγγι (μία με μιάμιση ώρα η διαδρομή), να ακολουθήσουν το μονοπάτι που κατευθύνεται στο Μυστρά ή να ανεβούν στο καταφύγιο της Βαρβάρας.
Ο Κώστας Ουράνης ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος, έγραψε για τον Ταΰγετο: «Κανένα βουνό απ’ όσα είδα στη ζωή μου, από το Μον Μπλαν με τα αιώνια απάτητα χιόνια ίσαμε τις πιο άγριες ισπανικές σιέρρες, δε μου έκανε ποτέ την εντύπωση που αισθάνθηκα, που δέχθηκα, κατάστηθα θα έπρεπε να πω, όταν από μια ψηλή καμπή του αμαξιτού δρόμου προς τη Σπάρτη αντίκρισα τον Ταΰγετο σ’ όλο του το επιβλητικό ύψος…»
